انتخابات آمریکا: دو استراتژی متفاوت برای سیاست خارجی یک ابرقدرت

DR

تنها چند روز مانده به انتخاباتی که سرنوشت دو کاندیدای رقیب را معین خواهد کرد، تا کنون هیچ برنامه مستقلی برای هماوردی دو دیدگاه رقیب در عرصه دیپلماسی بین‌المللی این قدرتمندترین کشور جهان تدارک نشده و بنظر هم نمی‌رسد که در دوران کوتاه باقی مانده، مگر بدلایل ناشناخته، چنین رویاروئی مهمی به انجام رسد.

رأی دهندگان آمریکائی چنان دلمشغول سیاست‌های داخلی دو کاندیدای رقیبند که اهمیت چندانی به سیاست‌های خارجی رقبا نمی‌دهند. با این حال در این دوران پر تشنجی که جهان از سر می گذراند، کمتر کسی است که نسبت به این وقایع بی تفاوت بماند و بویژه دو پدیده فاجعه‌بار تروریسم و موج همه‌جا گستر مهاجرت آوارگان جنگ نگرانش نکند.

از همین روست که دو رقیب اصلی انتخابات آمریکا، از فرصت‌های کوتاه ولی متعددی در سخنرانی‌های پایان‌ناپذیر تبلیغات انتخاباتی خود بهره می‌جویند تا درباره استراتژی مورد پسندشان در عرصه سیاست خارجی سخن بگویند.
سخنان دونالد ترامپ درباره دیپلماسی امریکا بدون شک سابقه کمتری دارد و کنجکاوی بسیاری برانگیخته است. در واقع او که می خواهد در همه عرصه‌ها باراک اوباما را بکوبد و درباره اعمال او سیاه نمائی کند، به سیاست‌های خارجی او هم که میرسد شماتت‌گرانه اقدامات او را در سوریه و عراق بباد انتقاد میگیرد و حتی قسم می خورد که پرونده هسته ای ایران را نیز باطل کند.

کارشناسان متعددی انتقادهای او از سازمان ناتو، از سازمان تجارت جهانی و نیز از پیمان نامه‌های تبادل آزاد تجاری را به تمایل او به "انزوا جوئی" تفسیر می‌کنند. "بارتلمی کورمون" مدیر تحقیقات در انستیتوی روابط بین‌المللی و استراتژیک در پاریس، از معدود کسانی است که اشارات متعدد ترامپ را به مسائل مهم جهانی، پراهمیت و استدلال‌های او را مستحکم توصیف می‌کند و می گوید «او مواضعی را که اینجا و آنجا مطرح کرده است با هوشمندی توضیح می‌دهد و بخوبی از آنها دفاع می کند.» (نشریه لوریان دو ژور- ٤ نوامبر).

با این حال حتی در میان جمهوری خواهان نیز کم نیستند سیاست‌مدارانی که از مواضع ترامپ ناراضی و حتی خشمگین‌اند و انزواجوئی او را برای جایگاه آمریکا در جهان خطرناک توصیف می کنند! محافظه کاران آمریکا به هیلاری کلینتون رأی خواهند داد.

چندی پیش، نشریه "لوبس" چاپ پاریس، بیاری فرستاده ویژه خود در آمریکا با یکی از رهبران شناخته شده نومحافظه‌کاران آمریکا، "ویلیام کریستول" مصاحبه کرد (لوبس٢٧ اکتبر) و از قول او نقل کرده است که او و همفکرانش با واژه هائی مانند «مرد خطرناک» یا «شارلاتان» درباره ترامپ حرف می زنند و با شعار انتخاباتی «ترامپ هرگز» به میدان آمده‌اند. ویلیام کریستول که مدیر نشریه "ویکلی استاندارد" است اعتراف می‌کند که برای اولین بار در عمرش آماده شده است تا به یک کاندیدای حزب دموکرات رأی دهد.

"برت استفان" برنده جایزه "پولیتزر" و نویسنده "وال استریت جورنال"- که بزررگترین روزنامه ایالات متحده محسوب می شود- بطور مرتب ترامپ را مورد حمله قرار می‌دهد و حتی در مقابل حیرت همگانی علناً خواهان رأی دادن به هیلاری کلینتون شده است. او می نویسد پیروزی کاندیدای دموکرات‌ها «بهترین امید برای محافظه‌کاران است».

برت استفان می نویسد، هر نظری درباره کلینتون داشته باشید مهم نیست؛ کافی است بدانید که او یک لیبرال است، در حالی که رقیبش یک ضد لیبرال است.

بنوشتۀ برت استفان، ترامپ یک «مارین لوپن است که به لب هایش ماتیک نزده است». بعقیده او این یک فاجعه است که هم از نظر اخلاقی و هم از نظر ژئو پولیتیک ، دونالد ترامپ بعنوان رهبر جهان آزاد معرفی شود. او بدترین بخش دیدگاه‌های ترامپ را «انزوا جوئی» او می‌داند.

در واقع، نومحافظه‌کاران اعتقاد دارند که تنها آمریکاست که می‌تواند بشریت را از هرج و مرج و آشفتگی‌ها نجات دهد و دموکراسی را در جهان بگستراند. اگر آمریکا چنین رسالتی را جدی نگیرد و هشیارانه بر اوضاع مسلط نباشد، دیکتاتورها سر بر خواهند داشت و از این ضعف بنفع خود بهره خواهند گرفت. "برت استفان" عقیده دارد که سر برآوردن چین در آسیا و اوضاع آشفته خاورمیانه را با ضعف حضور آمریکا- که توسط اوباما طراحی شده است- باید توضیح داد. بعقیده او سیاست خارجی ترامپ «روایت افراطی» نسخه اوباما خواهد بود.

"برت استفان"، برعکس از مواضع هیلاری کلینتون ابراز خرسندی می‌کند؛ او می نویسد در سوریه هیلاری کلینتون نخواهد گذاشت که بشاراسد از خطوط قرمز ما عبور کند. او برای اثبات مدعای خود از سیاست «محکم» هیلاری کلینتون در لیبی یاد می‌کند؛ بنظر او کلینتون همواره جای خود را در کنار «عقاب ها» انتخاب کرده است.

شاید به دلیل همین همنشینی با عقاب‌هاست که "پل ولفوویتز"، معاون پنتاگون در زمان جرج بوش و از رهبران نومحافظه کاران آمریکا، هم از خانم کلینتون دفاع می کند و روز سه شنبه آینده به او رأی خواهد داد.

آیا واقعاً خانم کلینتون ، آنطور که روزنامه "ویکلی استاندارد" در زمان انتخاب او برای وزارت امور خارجه نوشت، یک «ملکه جنگجو»ست؟ آیا نئوکان‌های آمریکا او را «خودی» می‌دانند؟

برخی از کارشناسان می‌گویند هیلاری کلینتون از همان زمان که همچون بانوی اول آمریکا در کاخ سفید بسر می‌برد از سیاست‌های خارجی همسرش بیل کلینتون حمایت می‌کرد و به چشم خود دید که چگونه حمله نظامی آمریکا در "کوسووُ" به برچیدن دستگاه صرب‌ها یاری رساند و صلح را در بالکان مستقر کرد. این کاری است که نومحافظه‌کاران آمریکا با آن موافقت کامل دارند.

با این حال دشوار است که گفته شود محافظه‌کاران، هیلاری کلینتون را از خودشان می‌دانند. "جوشوا موراوچیک" از رهبران برجسته جنبش نو محافظه‌کاران آمریکا، اعلام کرده است که به کلینتون رأی خواهد داد و با اینکه از او خیلی بدش می آید، «ولی هر چه باشد از ترامپ بهتر است».

ابهام چه جایگاهی در مواضع خارجی دونالد ترامپ دارد؟
خانم "کیم گاتاس" مفسر معروف "بی.بی.سی" درباره ترامپ می‌گوید، مشکل او این است که به ائتلاف های جهانی آمریکا حمله کرده است. بعقیده او ترامپ در مناسباتش با عربستان سعودی و بقیه کشورهای خاورمیانه بسیار محتاط تر از کلینتون خواهد بود. علاوه بر این درباره جایگاه آمریکا در عرصه جهانی، ترامپ بگفتۀ خانم "گاتاس"، انزواگرائی پیشه می‌کند و می‌خواهد خود را کنار بکشد، ولی در عین حال بدش نمی‌آید که مداخله در فلان یا بهمان واقعه را خود انتخاب کند و هرجا صرف داشت جلو بیاید یا عقب بکشد.

بعقیده "کیم گاتاس"، تنها پرونده‌ای که هر دو کاندیدا در آن هم نظر هستند، پرونده اسرائیل و فلسطین است. بدون شک هم‌آوائی این دو درباره این پرونده، با سیاست اوباما در این باره متفاوت است و سردی روابط میان اسرائیل و آمریکا روزهای پایانی خود را می گذراند.

این گمانه زنی‌ها را مفسران دیگری هم درباره کاندیداها مطرح کرده‌اند. خانم "الکساندرا دو هوپ شفر" مدیر اندیشکدۀ " جرمن مارشال فاند اف یونایتد استیت " در پاریس، با استناد به کتابی که ترامپ درسال ۲۰۱۱ منتشر کرده است و دیدگاه‌های او را تشریح می کند، معتقد است که ترامپ نه گرایش «مداخله جویانه» دارد و نه گرایش «انزوا طلبانه»؛ او برای دفاع از منافع ملی آمریکا اظهار آمادگی می کند. برای مثال، او از حمله به عراق حمایت نکرد ولی حمله به افغانستان را تأیید کرد، هم اکنون هم آماده مبارزه با داعش است. او در واقع فکر می‌کند که همه جا می‌شود مذاکره و معامله کرد و هرجا با «بهترین شرایط» به نتیجه رسید، چه با شرکای آمریکا و چه با رقبای آن. از همین زاویه است که او از ناتو انتقاد می کند و خواهان «سهم» بیشتر شرکا بویژه آلمان، در این معامله شده است.

خانم "شفر"، هیلاری کلینتون را معمار سیاست خارجی اوباما توصیف می کند و معتقد است که دیپلماسی دوران اوباما میراث واقعی اوست. شفر، البته اضافه می‌کند که کلینتون همواره یک گرایش ویژه هم نسبت به اوباما داشته و در سمت راست او مستقر بوده است. با این حال ، بگفتۀ خانم شفر، هر دو آنها اراده واحدی داشتند تا با استفاده از همه امکانات (دیپلماتیک ،تحریم اقتصادی، نیروی نظامی) به سیاستی دست یابند که فایده مند‌تر از بقیه راه حل‌ها باشد. سیاستی که از سال ۲۰۰۹ در آمریکا اجرا شده و تحت عنوان "اقتدار هوشمند" به اجرا در آمده است.

ایران در تقاطع دو دیپلماسی متفاوت
استراتژی دو رقیب انتخاباتی آمریکا برای ایران چیست؟ آنچه در سخنرانی های رسمی تا کنون شنیده شده است، نشان می دهد که هر دو کاندیدا مواضع تندتری نسبت به اوباما علیه ایران دارند. ماهها پیش خانم کلینتون در یک مصاحبه وقتی از او پرسیدند که با چه کشوری بیش از همه خصومت دارید ، بی هیچ تاملی از ایران نام برد.

ترامپ نیز بارها واکنش‌های منفی و پرخاشجویانه‌ای درباره ایران از خود نشان داده است. او یکبار گفت که اگر به قدرت برسد بسوی کشتی‌های ایرانی که در اطراف ناوگان آمریکا در خلیج فارس می‌گردند شلیک خواهد کرد. درباره قرارداد برجام نیز بیش از یک بار گفت که آنرا باطل اعلام خواهد کرد.

خانم کلینتون در تبلیغات انتخاباتی خود قول داده است که اگر رئیس جمهوری آمریکا شود با «اقدامات مخرب ایران» در سوریه و لبنان و در عراق و یمن، مقابله خواهد کرد. او همچنین تأکید کرد که در صورت تخطی ایران از توافق هسته‌ای، برای حمله به این کشور تردید بخود راه نخواهد داد.

با این حال "رسول نفیسی" استاد جامعه شناسی سیاسی در آمریکا، معتقد است که در صورت پیروزی کلینتون «همان سیاست‌های اوباما» البته «با کمی چرخش به راست» ادامه پیدا خواهد کرد. او همچنین به نزدیکی بیشتر کلینتون به عربستان و اسرائیل اشاره کرده و در عین حال می گوید که او در صورت پیروزی در چارچوب سیاست فعلی آمریکا با ایران رابطه خواهد داشت.

درباره سیاست‌های احتمالی ترامپ آقای نفیسی عقیده دارد که این فرد «غیر قابل پیش بینی» است و روی حرف‌هایش نمی شود حساب کرد. بعقیده او «ترامپ اطلاعی از ضوابط حقوقی روابط بین‌الملل ندارد و خواهان انزوای آمریکاست».

سول نفیسی درباره غیر قابل پیش‌بینی بودن رفتار کاندیدای جمهوری‌خواهان می‌گوید، ترامپ می تواند برای ایران بسیار خطرناک باشد؛ او البته اضافه می‌کند که ترامپ همچنین می‌تواند فرد بهتری در رابطه با ایران باشد؛ به این دلیل که مثلاً راحت‌تر می شود با او معامله کرد.