نتایج یک نظرسنجی: ۴۲ درصد مردم ایران حجاب را امری اختیاری می‌دانند

موسسه IPOS در آمریکا در پرسش از ۶۰۰ زن ومرد شهری و روستایی در کل ایران نظر آنان را درباره اجباری بودن یا اختیاری بودن حجاب پرسیده است. نتایج این نظرسنجی با اطمینان ۹۵ درصد قابل تعمیم به کل جامعه ایران است.

موسسه IPOS در آمریکا به سفارش شبکه تلویزیونی "زنان تی‌وی" نظرسنجی‌ای درباره اجباری یا اختیاری بودن حجاب در ایران انجام داده است.
بر اساس نتایج این نظرسنجی که در وب‌سایت زنان تی‌وی منتشر شده، ۴۲ درصد پرسش‌شوندگان معتقدند که حجاب باید اختیاری باشد، حدود ۳۸ درصد معتقد به حجاب اجباری بوده‌اند چرا که دستور دینی است و ۱۵ درصد هم رعایت حجاب را به این دلیل که قانون است ضروری دانسته‌اند. پنج درصد پرسش‌شوندگان به این پرسش‌ها پاسخ نداده و یا گزینه نمی‌دانم را انتخاب کرده‌اند.
در این نظرسنجی ۶۰۰ نفر از میان مردان و زنان تمامی استان‌های ایران و نیز شهرنشین و روستایی انتخاب شده اند. درصد مردان و زنان و تعداد پرسش‌شوندگان شهری و روستایی و نیز درصد پرسش‌شوندگان در استان‌های مختلف بر اساس نسبت‌های اعلام‌شده در آمارگیری سال ۱۳۹۰ تعیین شده‌ است.
چرا مردان مورد پرسش قرار گرفته‌اند؟
حسین قاضیان، جامعه‌شناس مقیم واشنگتن یکی از اعضای تیم این نظرسنجی بوده است. از او پرسیدیم که علت پرسش کردن از مردان در موضوعی که صد در صد به زنان مربوط است، چه بوده؟
آقای قاضیان می‌گوید: «درست است که مردها ممکن است درک متفاوتی از زن‌ها نسبت به حجاب داشته باشند، اما در نظر بگیرید که این یک نظرسنجی​ست و مقصود از نظرسنجی تعمیم نتیجه از یک نمونه کوچک آماری است مثلا در این کار ما یک نمونه ۶۰۰ نفری را به کل جمعیت بالای ۱۸ سال ساکن ایران تعمیم می‌دهیم. پس ما ناچار باید هم از مردان بپرسیم هم از زنان. به​علاوه وقتی از هر دو می​پرسیم می​توانیم نظر مردان و زنان را در این زمینه مقایسه کنیم و ببینیم که آیا آن​ها به شکل متفاوتی به موضوع اجباری یا اختیاری بودن نگاه می​کنند یا خیر.»
البته جواب این پرسش منفی بوده یعنی به گفته آقای قاضیان تفاوت معناداری بین نظرات مردان و زنان در موضوع اجباری بودن یا اختیاری بودن حجاب وجود ندارد.
اما از یک نقطه نظر دیگر هم پرسیدن نظر مردان درباره موضوعی کاملا زنانه به عقیده آقای قاضیان، لازم است. او می‌گوید: «ما می​دانیم که سیاست​گذاری​های عمومی در یک جامعه که معمولا تبدیل به قواعد می​شود، از طریق ایجاد دستورالعمل‌های اجتماعی و سیاسی​ست و این دستور کارهای اجتماعی و سیاسی از طریق مردان و زنان یک جامعه درست می​شود و اگر مردان قدرت بیشتری داشته باشند، که اغلب هم دارند، آن​ها در تعیین این دستور کارها معمولا موثرتر هستند. بنابراین دانستن دیدگاه، نظر و درک و دریافت آن​ها از یک موضوع، اتفاقا به ما کمک می​کند که بدانیم سیاست​گذاری​های عمومی جامعه بر چه مبنایی دارد صورت می​گیرد و چه فکری در سر آدم‌هایی​ست که از پایین به این سیاست​گذاری​ها فکر کرده یا تنظیم​شان می​کنند و آن‌ها را به سطوح بالاتر می​آورند. حتی اگر این سیاست​گذاری از بالا هم باشد، به طریق اولی می​شود چنین حرفی را زد. به دلیل این‌که عمده تصمیم​گیرها و سیاست​گذارها مرد هستند.»
رابطه سطح سواد و توسعه انسانی با حجاب اجباری
هرچند رابطه معناداری میان جنسیت پرسش شوندگان و نظر آن‌ها در مورد حجاب اجباری یا اختیاری وجود ندارد، اما بر اساس نتایج این نظرسنجی، این رابطه میان سطح توسعه انسانی منطقه محل سکونت پرسش‌شوندگان و باورهای آنان درباره حجاب معنادار است.
هرچه شاخص توسعه انسانی در استان محل سکونت پاسخ دهندگان بیشتر بوده، مخالفت آنان با حجاب اجباری نیز بیشتر بوده است.
بیشتر بخوانید: بار مالی حجاب اجباری برای زنان ایران
این رابطه همچنین بین سطح تحصیلات افراد با نظرشان درباره حجاب اجباری نیز وجود دارد. افراد با تحصیلات دانشگاهی بیشتر از افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی، حجاب را امری اختیاری می‌دانند.
یکی دیگر از پرسش‌هایی که با افراد این جامعه آماری درمیان گذاشته شده، میزان پی‌گیری اخبار و وقایع روز بوده است. حسین قاضیان این پرسش را سئوالی "گرم‌کننده و اعتمادآور" توصیف می‌کند که می‌تواند اطمینان پرسش‌شونده را برای پاسخ‌گویی به سئوالات حساس بعدی بیشتر کند.
دلیل دیگر طرح این پرسش از دید آقای قاضیان این است: «این را به​علاوه از این جهت می​پرسیم که وقتی فرد می​خواهد در مورد موضوعی مثلا اختیاری یا اجباری بودن حجاب نظر بدهد، خیلی مهم است که ما بدانیم این فرد بر مبنای چه جهانی از اطلاعات و ارتباطاتش این حرف را می​زند و چقدر در این جهان داده​ها حضور دارد و چگالی اطلاعاتی و ارتباطی جهانی که در آن زندگی می​کند چقدر است، چرا که این چگالی ارتباطی و اطلاعاتی است که روی ارزیابی​های فرد تاثیر می​گذارد. بنابراین خیلی برای ما مهم است که یک اطلاع ابتدایی از این‌که فرد در کدام جهان ارتباطی و اطلاعاتی زندگی می​کند به​دست بیآوریم و این که این جهان ارتباطی و اطلاعاتی چه ارتباطی ممکن است به ارزیابی​ این فرد از اختیاری یا اجباری بودن حجاب داشته باشد.»