رصد ماهواره نظامی ایران از سوی ستاره‌ شناسان آماتور

نظامیان آمریکا نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی در مدار زمین را بی‌اهمیت می‌دانند و یک ژنرال آمریکایی می‌گوید چیزی جز یک "دوربین وب معلق در فضا" نیست. اما ستاره‌شناسان آماتور این ماهواره را یک موفقیت می‌دانند.

از چهارشنبه هفته گذشته ماهواره کوچک نظامی ایران به نام «نور» در مدار زمین قرار گرفته و به دور کره خاکی در گردش است. این ماهواره در کاتالوگ آسمانی ایالات متحده آمریکا به نام «۴۵۵۲۹» به ثبت رسیده است.
برای حکومت ایران که هم‌اکنون با بحران کرونا دست به گریبان است، پرتاب این ماهواره یک موفقیت پرستیژی است. اما مقامات ایالات متحده می‌کوشند آن را ناچیز جلوه دهند. ژنرال جی ریموند، فرمانده نیروی فضایی آمریکا گفته است که این ماهواره یک «دوربین وب معلق در فضاست و امکان ندارد بتواند اطلاعات ارسال کند».
مارکو لانگبروک از جمله کسانی است که نظری دیگر دارند. این باستان‌شناس و ستاره‌شناس غیرحرفه‌ای از خانه‌اش در شهر لایدن هلند به طور منظم اجسام جالب فضایی را رهگیری می‌کند. حتا یک سنگواره فضایی به نام او به ثبت رسیده است. او ماهواره‌های مخفی جاسوسی را به طور منظم زیر نظر دارد و از سفینه‌ها عکس‌هایی با پیکسل بالا می‌گیرد.
لانگبروک به هفته‌نامه اشپیگل گفته است که همین یکشنبه گذشته ۲۶ آوریل پالس‌های رادیویی جالبی را ثبت کرده است و اطمینان دارد که این پالس‌ها متعلق به ماهواره ایرانی «نور» بوده‌اند.
او می‌گوید: «این پالس‌ها سیگنال‌های قوی بر روی فرکانس ۴۰۱،۵ مگاهرتس ارسال می‌کرده‌اند که می‌شده حتا تکنیک خیلی ساده آنها را شناسایی کرد.» این جسم فضایی که مسیر حرکت آن مشخص است، هر ده ثانیه یک بار یک بسته از داده‌ها به زمین ارسال می‌کند.
لانگبروک می‌گوید، وقتی به اطلاعات این ماهواره دقیق‌تر بنگریم، هیچ نشانه‌ای نمی‌بینیم که این ماهواره بی‌هدف در فضا در گردش باشد. او می‌گوید، برخلاف ادعای آمریکایی‌ها «ما تغییر و نوسانی در سیگنال‌ها نمی‌بینیم؛ بنابراین شروع فعالیت آن یک موفقیت بوده است».
اما یک پرسش مهم مطرح است که این ستاره‌شناس غیرحرفه‌ای هنوز پاسخی برای آن ندارد: ماهواره «نور» در مدار خود در ۴۳۰ کیلومتری زمین قرار است چه کار کند؟ ایرانی‌ها گفته‌اند که این یک «ماهواره چندمنظوره» است. احتمال داده می‌شود که «نور» یک دوربین در عرشه خود دارد، امری که هنوز اثبات نشده است.
لانگبروک می‌گوید که این ماهواره هر چهار روز یک بار از یک نقطه ثابت روی زمین گذار می‌کند، هرچند که موقعیت خورشیدی‌اش همیشه ثابت نیست. نسبت‌های متفاوت روشنایی بر آن می‌توانند مقایسه عکس‌های گرفته شده را دشوار سازند. شیب مسیر ماهواره افشا می‌کند که ماهواره «نور» میان ۶۰ درجه شمالی و ۶۰ درجه جنوبی زمین را دور می‌زند.
او می‌گوید، میان هر یک از مدارهای ماهواره‌ها حدود ۲۰ درجه عرضی قرار دارد که فاصله آن با خط استوا ۲۲۲۰ کیلومتر است. احتمالا این ماهواره داده‌های جمع‌آوری شده خود را از فرای محدوده ارضی ایران به زمین ارسال می‌کند. یک پایگاه زمینی از جمله در تبریز مستقر است که آنها را دریافت می‌کند.
ستاره شناسان غیرحرفه‌ای آمریکا چند روز پیش اعلام کردند که می‌توانند داده‌های تله‌متری ماهواره ایرانی را رمزگشایی کنند. آنها می‌گویند که ایرانی‌ها برای ساخت کیوب‌ست (cubesat: نوعی ماهواره مینیاتوری) از قطعات رایج در بازار استفاده کرده‌اند. این‌ها ماهواره‌هایی کوچک نسبتا ارزانی هستند که برای آزمایشگاه‌های دانشگاهی از آنها بسیار استفاده می‌شود. اما شرکت‌های تجاری نیز از این تکنیک استفاده می‌کنند تا در بازاریابی داده‌های ماهواره‌ای کسب درآمد کنند.
در این امر شک نیست که «نور» در مقایسه، یک ماهواره کوچک است. به گفته ژنرال ریموند، فرمانده نیروی فضایی آمریکا، اندازه آن ۳۴ در ۱۰ در ۱۰ سانتیمتر است. جاناتا مک‌داول، ستاره شناس آمریکایی از مرکز اسمیتسونین هاروارد در حوزه اخترفیزیک، اما می‌گوید که اندازه‌اش دوبرابر آن، یعنی ۳۴ در ۲۰ در ۱۰ سانتیمتر است.
موشک حامل از نظر استراتژیک مهم‌تر از خود ماهواره است
لانگبروک می‌گوید که این ماهواره را هنوز مشاهده نکرده است، اما او روزی موفق به آن نیز خواهد شد. این ستاره شناس غیرحرفه‌ای هلندی می‌گوید که اندازه کوچک ماهواره اصلا گویای امکانات عملیاتی آن نیست: «حتا اگر تکنیک ساده در آن به کار رفته باشد، می‌تواند به خوبی از پس وظایف‌اش برآید.» اگر کسی بخواهد فقط عکس بگیرد، همین اندازه دستگاه برایش کافی است: «بسیاری کشورها هستند که با فن‌آوری ساده کارهای جالبی می‌کنند.»
اما اهمیت استراتژیک پرتاب آن در چهارشنبه گذشته، بیشتر متوجه موشک حامل است. تولید جدید موشک سپاه پاسداران در قسمت پایینی با سوخت مایع حرکت می‌کند که از موشک مدل «نودونگ» کره شمالی الگوبرداری شده است. اما نیروی رانشی قسمت‌های فوقانی آن با سوخت جامد است.
اشپیگل می‌نویسد، سپاه پاسداران گفته است که در حال ساخت موشکی است که نیروی رانشی آن صرفا با سوخت جامد باشد. این گونه موشک‌های دوربرد هم سریع‌اند و هم اینکه پیش از پرتاب نیازی به تانک کردن به کمک خودروهای سوخت ندارند. از سوی دیگر، این موشک‌ها ارزش نظامی بالایی دارند. بر روی آنها می‌توان نه تنها کلاهک ماهواره، بلکه کلاهک هسته‌ای نیز سوار کرد.