وضعیت بحرانی فرونشست زمین در ایران؛ کلان‌شهرها، مکان‌های تاریخی و مراکز نفتی در معرض خطر هستند
معصومه آمیغ‌پی، رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری ایران، با اشاره به تهیه بانک جامع فرونشست زمین گفت که دامنه فرونشست زمین به ۱۶ کلان‌شهر ایران نفوذ کرده است و ۸۰۰ شهر نیز در پهنه فرونشست زمین قرار دارند.
به گزارش رسانه‌های داخل ایران، او در جریان وبیناری که برای بررسی عوامل فرونشست زمین در ایران برگزار شد، کمبود آب، تغییرات اقلیمی و ناسازگاری انسان با محیط زیست را از جمله دلایلی دانست که باعث فرونشست زمین در ایران هستند.
معصومه آمیغ‌پی، بدترین مخاطره فرونشست زمین را تهدید امنیت غذایی دانست و توضیح داد که فرونشست زمین موحب از بین رفتن تخلخل خاک می‌شود و به سرعت اراضی کشاورزی را نابود می‌کند؛ مانند دشت ورامین که برخی از مناطق آن دیگر قابل کشاورزی نیست.
شور شدن آب‌های زیرزمینی، ایجاد فروچاله‌ها و گسست سطحی، از جمله پیامدهای فرونشست زمین هستند که آسیب‌های زیست محیطی ویران‌گری را به دنبال دارند.
به گفته این مقام دولتی، استان‌های سمنان، قزوین، تهران، البرز، خراسان رضوی و کرمان، از نظر فرونشست زمین در وضعیت بحرانی قرار دارند.
او افزود: دشت بهرمان رفسنجان نرخ فرونشست ۴۲ سانتی‌متر را تجربه می‌کند که یک فاجعه جهانی محسوب می‌شود.
در همین حال، مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن، و شهرسازی ایران اعلام کرد که از ۶۳ سایت ثبت شده جهانی، ۲۷ سایت در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند، ضمن اینکه ۱۶ مرکز و ۱۸ انبار فعال نفتی نیز در پهنه‌های فرونشستی هستند.
علی بیت‌الهی در این وبینار فرونشست زمین را پایین رفتگی تدریجی و یا ناگهانی سطح زمین در گستره‌ای وسیع یا محدود در اثر عوامل طبیعی و غیرطبیعی دانست و گفت که افت سطح ایستایی، بالا آمدگی آب دریاها، ذوب یخچال‌ها در زیر لایه‌های رسوبی، و استخراج معادن نفت و گاز از عوامل اصلی فرونشست زمین هستند اما تأکید کرد که عمده‌ترین دلیل فرونشست زمین، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است.
او اضافه کرد: از نظر فرونشست زمین، استان‌های خراسان رضوی، کرمان، فارس، تهران و اصفهان در وضعیت بحرانی قرار دارند، چرا که حدود ۴۲ درصد جمعیت ایران نیز در این استان‌ها متمرکز هستند.
به گفته این مقام دولتی، مساحت تقریبی پهنه‌های فرونشستی حدود ۱۸۵ هزار کیلومتر مربع، معادل ۱۱ درصد مساحت سرزمینی ایران است.
به گفته علی بیت‌الهی، استان تهران دارای بیشترین تراکم پهنه‌های فرونشست است و استان‌های خراسان رضوی، اردبیل و گلستان در ردیف‌های بعدی قرار دارند.
مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن، و شهرسازی افزود: استان اصفهان از نظر شهرهای در معرض خطر فرونشست، بیشترین تعداد را دارد و استان‌های خراسان رضوی، فارس و تهران در رده‌های بعدی هستند.
او در بخش دیگری از سخنانش اشاره کرد که از ۶۳ سایت ثبت شده جهانی، ۲۷ سایت در معرض خطر فرونشست زمین هستند؛ از جمله تخت جمشید در فارس، نقش جهان و مسجد جامع در اصفهان، چند باغ ایرانی، سلطانیه زنجان، تعدادی قنوات، و چند محدوده از شهر تاریخی یزد که شرایط مناسبی ندارند.
توضیحات این مقامات دولتی در شرایطی مطرح شد که سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان از افزایش ۲۱۸ درصدی حوادث ناشی از نشست زمین (فروچاله) در این کلان‌شهر طی دو ماه نخست سال جاری خبر داد.
محمد شریعتی به خبرگزاری‌های داخلی ایران گفت: از روز نخست سال جاری به طور متوسط، روزانه یک حادثه مرتبط با فرونشست زمین در اصفهان رخ داده است.
او افزود: در ماه اردیبهشت، این رقم به ۳۵ حادثه رسید که نسبت به ماه فروردین ۱۸ درصد افرایش یافته است.
به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان، حوادث مرتبط با فرونشست زمین در برخی موارد خسارات و آسیب‌های جدی به لوله‌های آب، فاضلاب، گاز، و تأسیسات و مراکز شهری وارد کرده است.
به عقیده شماری از کارشناسان منتقد، سیاست‌های نادرست، عدم برنامه‌ریزی مناسب و سوءمدیریت جمهوری اسلامی در حوزه آب، از عوامل مهم فرونشست زمین و بحران زیست محیطی در ایران هستند.
اعظم بهرامی، پژوهشگر و کنشگر محیط زیست ساکن ایتالیا، به صدای آمریکا می‌گوید که در ایران مهمترین راه‌کار، جلوگیری از گسترش این وضعیت از طریق مدیریت حوزه کشاورزی، عمران و آب است.
خانم بهرامی یکی از موانع عمده برای مقابله با این معضل محیط زیستی را ناهماهنگی میان نهادها و سازمان‌های داخل ایران دانست و گفت که آنها اهدافی متناقضی دارند که باعث می‌شود نتوانند با یکدیگر تعاملی سازنده داشته باشند.
این پژوهشگر محیط‌زیست تأکید کرد که پیوند مستقیم فرونشست و برداشت از آب های زیرزمینی از بیش از ۲۰ سال پیش مطرح شده بود و گفت: «سال ها برای حل این بحران فرصت داشتیم و همچنین از سال ۲۰۱۵ می‌دانستیم که ایران جزو پنج کشور نخست دنیا در مصرف آب های زیرزمینی خود بوده است ولی بینش و نظری برای حل آن وجود نداشت.»
او اضافه کرد: «وضعیت به همین شکل ا‌دامه یافت و هر چه می‌گذرد نیز پیچیده‌تر شده و راه‌حل را پرهزینه‌تر می‌کند و معضل فرونشست در نهایت غیرقابل بازگشت خواهد شد.»
خانم بهرامی توضیح داد که در سطح جهان قوانینی وضع شده است که عوامل به وجودآورنده فرونشست را کنترل می‌کنند؛ از جمله جلوگیری از تراکم بیشتر جمعیت در این مناطق پرخطر، مدیریت مصرف آب و یا در نظر گرفتن سازه‌های عمرانی برای شهرهایی که تحت تأثیر تغییر سطح آب رودخانه‌ها قرار دارند.
این پژوهشگر و کنشگر محیط زیست می‌گوید این کشورها معمولا اولویت‌بندی می‌کنند و با توجه به میزان برآورد خسارت‌ها، اقداماتی را در نظر می‌گیرند از جمله اندونزی که سال‌‌ها است به دلیل معضل فرونشست زمین، برای تغییر پایتخت خود در حال برنامه‌ریزی است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر