سفر نخست وزیر ترکیه به ایران؛ فصلی تازه در مناسبات دو کشور
اردوغان روز ۸ بهمن ۱۳۹۲ به تهران سفر می‌کند. پس از آن رئیس جمهور ایران
نیز از ترکیه بازدید خواهد کرد. با وجود برخی اختلافات میان دو کشور،
تحلیل‌گران از آغاز فصلی نوین در مناسبات میان دو کشور صحبت می‌کنند.
به نوشته روزنامه‌های ترکیه وزیران امور خارجه، اقتصاد، توسعه و انرژی، رجب
طیب‌اردوغان، نخست وزیر ترکیه را در سفر دو روزه‌اش به ایران همراهی
می‌کنند.
روزنامه انگلیسی‌زبان "تودی زمان" ترکیه خبر داده است که نخست وزیر ترکیه یک "توافقنامه همکاری استراتژیک" با ایران نیز امضاء خواهد کرد.
این روزنامه همچنین می‌نویسد که روی کار آمدن حسن روحانی در ایران فرصتی مناسب برای بهبود روابط دو کشورهمسایه فراهم کرده است و با کاهش تحریم‌ها علیه ایران، ترکیه روابط تجاری خود با ایران را گسترش خواهد داد.
احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز در آخرین سفر خود به تهران (۲۵ آذر ۱۳۹۲) اظهار امیدواری کرده بود که مناسبات تجاری ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۵ به ۳۰ میلیارد دلار و در ۲۰۲۰ نیز به صد میلیارد دلار خواهد رسید.
آقای داووداوغلو در آستانه سفر اردوغان به تهران در مصاحبه با "تی آر تی" شبکه رادیو و تلویزیون دولتی این کشور، گفت که انتظار دارد ایران "در زمینه سوریه و درد و رنج‌هایی که مردم سوریه می‌کشند نیز موضعی حساس‌تر" داشته باشد.
ناخرسندی اسرائیل از نزدیکی ایران و ترکیه
اما دیدار نخست وزیر ترکیه از تهران به گفته‌ی مناشه امیر، کارشناس امور خاورمیانه، سبب نارضایتی اسرائیل شده است.
این کارشناس امور سیاسی مقیم اسرائیل می‌گوید که ایران و ترکیه در منطقه منافع استراتژیکی دارند و یک سلسله همکاری‌های امنیتی گسترده نیز بین دو کشور ایجاد شده است، در عین حال رقبای سرسختی هستند و اختلافات عمیقی در مسئله سوریه و "رهبری جهان اسلام" بین دو کشور وجود دارد.
مناشه امیر "عضویت ترکیه در ناتو و موافقت دولت ترکیه با استقرار رادارهای ناتو که هدفش ردیابی موشک‌های احتمالی حکومت ایران به سوی اروپا و اسرائیل است" را از جمله مسائل مورد اختلاف ترکیه و ایران می‌داند.
مناشه امیر، تحلیل‌گر مقیم اسرائیل
آقای امیر می‌افزاید: «اسرائیل از هنگام به روی کارآمدن دولت
اسلام‌گرای اردوغان با نوعی سردی و بی‌اعتنایی دولت ترکیه نسبت به روابط
سنتی دو کشور روبرو شده است. حادثه کشتی "ماوی مرمره"
هم این مسئله را تشدید کرد. اما در ماه‌های اخیر تماس‌ها بین دو کشور
ادامه داشت و تا حدودی نتیجه هم داد تا این بحران برطرف گردد. سرخوردگی
دولت اردوغان در امور سیاست خارجی و تا حدودی وخیم شدن اوضاع اقتصادی ترکیه
هم به نزدیکی اسرائیل و ترکیه کمک می‌کرد. اما با رفتن اردوغان به تهران و
امضای قرارداد‌های استراتژیک با ایران، اسرائیل ناخشنود خواهد بود و امنیت
خود را در خطر خواهد دید.»
"توافقنامه استراتژیک ایران و ترکیه خطر ندارد"
اما به باور کارشناسان مقیم ترکیه از جمله عارف کسگین، از مرکز تحقیقات استراتژیک این کشور، موضوع توافقنامه استراتژیک بین ایران و ترکیه تاثیری بر "توازن منطقه‌ای" نخواهد داشت.
کسگین مثال می‌آورد که ترکیه پیش از این با سوریه، آذربایجان و دیگر کشورها تفاهم‌نامه‌ی همکاری‌های استراتژیک امضا کرده است. وی اضافه می‌کند که ترکیه قصد دارد مناسبات خود با ایران را "در چارچوب نهادینه شده براساس اعتماد متقابل" ادامه دهد.
این کارشناس مقیم آنکارا در تحلیل سیاست و دیدگاه دولت ترکیه می‌گوید: «ترکیه بر این باور است که اگر مشکل هسته‌ای ایران با غرب حل شود، فصل جدیدی در مناسبات ایران ترکیه ایجاد خواهد شد و این مسئله می‌تواند در درگیری‌های شیعه و سنی در منطقه، در بحران سوریه و درگیری‌های عراق تاثیر مثبتی بگذارد.»
اما آقای کسگین می‌گوید با این دیدگاه دولتمردان ترکیه موافق نیست. وی در این رابطه توضیح می‌دهد که گرچه در برخی عرصه‌ها عادی شدن مناسبات ایران با غرب به نفع ترکیه است اما بهبود مناسبات غرب و ایران در بسیاری از مسائل به ضرر ترکیه تمام شده است.
عارف کسگین، کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه
وی ادامه می‌دهد: «دولت روحانی تمایل دارد که سرمایه‌های غربی
وارد بازار ایران شود و این اساسی‌ترین مشکل مناسبات تجاری ترکیه و ایران
است. از سوی دیگر اهمیت استراتژیک و ژئوپولیتیکی ترکیه نیز از دیدگاه غرب
کاسته خواهد شد و در مسائل منطقه‌ای نظر و سیاست ایران تعیین‌کننده خواهد
بود. اگر روحانی دست دوستی به سوی غرب دراز نمی‌کرد، مسئله سوریه در یک
روند دیگری حرکت می‌کرد. بر خلاف ترکیه اکنون غرب اراده قوی نسبت به تغییر
بشار اسد ندارد و تداوم این سیاست به نفع ترکیه نیست.»
تجربه تلخ سرمایه‌گذاران ترک در ایران
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول، در تحلیل سفر اردوغان به ایران در درجه اول به موضوع رشد تبادلات تجاری اشاره می‌کند: «با توجه به پتانسیل‌های دو کشور، ارتقای تبادلات تجاری تا سطحی که پیش‌بینی می‌شود در درازمدت امکان‌پذیراست اما این کار صداقت ایران را می‌طلبد. پیش از این ما شاهد لغو توافق‌نامه‌های همکاری بین شرکت‌های "ترکسل" و "تاو" در موضوع اپراتور تلفن همراه و فرودگاه بین‌المللی امام خمینی بودیم که باعث دلسردی سرمایه‌گذاران ترک شد و اکنون آنها بسیار احتیاط می‌کنند.»
این کارشناس مقیم استانبول به دویچه وله می‌گوید که شرکت‌های ترک به خصوص در زمینه عمران و ساختمان و انبوه‌سازی دارای چنان تجربه‌ای هستند که می‌توانند به طور کامل بازار ایران را پوشش دهند.
وی تاکید می‌کند: «ترک‌ها فقط در سال میلادی گذشته بیش از ۱۰ میلیارد دلار پروژه عمرانی را در کشور۶ میلیونی ترکمنستان بر عهده گرفته بودند. اما شفاف نبودن بازار ایران و بوروکراسی اداری موجود و همچنین فعالیت‌های اقتصادی نهادهای نظامی و شبه‌نظامی در ایران، باعث عدم تحقق چنین امری برای ترک‌ها در ایران می‌شود.»
رابطه اردوغان و روحانی
به گفته محمد صالح‌خاتم در سفر اردوغان به ایران موضوع اختلافات دو کشور بر سر سوریه هم مطرح خواهد شد. ایران از مواضع خود در مسئله سوریه عقب‌نشینی نخواهد کرد اما امکان "تلطیف دیدگاه‌های دو طرف" وجود دارد. ترکیه سعی می‌کند توجه ایران را به بعد انسانی قضیه در سوریه بکشد در حالی که برای ایران بعد استراتژیکی سوریه مهم است.
هم محمد صالح خاتم و هم عارف کسگین در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید کردند که ترکیه و ایران اراده جدی برای بهبود مناسبات خود دارند. آنها گفتند ترکیه به انرژی ایران نیاز دارد و ایران نیز در حال حاضر برای دور زدن تحریم‌ها به ترکیه احتیاج دارد. در نتیجه موضوع سوریه که موجب تنش میان آنها شده بود اکنون در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است.
به نظر هر دو کارشناس، افشای پرونده فساد مالی و دست داشتن ۳ ایرانی در این پرونده در ترکیه نیز به مناسبات تجاری دو کشور لطمه‌ای نزده و نخواهد زد.
عارف کسگین از مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه همچنین خاطرنشان می‌کند که رئیس جمهور ایران در سخنرانی خود در داووس خواستار تعمیق روابط با ترکیه شد و سفر اردغان اکنون فصل نوینی در مناسبات دو کشورهمسایه می‌گشاید. این کارشناس همچنین پیش‌بینی می‌کند که به دلیل دیدگاه‌های نزدیک رجب طیب اردوغان و حسن روحانی نسبت به بسیاری از مسائل سیاسی و منطقه‌ای، این احتمال هست که دوستی عمیقی میان دو رهبر پدید آید.
روزنامه انگلیسی‌زبان "تودی زمان" ترکیه خبر داده است که نخست وزیر ترکیه یک "توافقنامه همکاری استراتژیک" با ایران نیز امضاء خواهد کرد.
این روزنامه همچنین می‌نویسد که روی کار آمدن حسن روحانی در ایران فرصتی مناسب برای بهبود روابط دو کشورهمسایه فراهم کرده است و با کاهش تحریم‌ها علیه ایران، ترکیه روابط تجاری خود با ایران را گسترش خواهد داد.
احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز در آخرین سفر خود به تهران (۲۵ آذر ۱۳۹۲) اظهار امیدواری کرده بود که مناسبات تجاری ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۵ به ۳۰ میلیارد دلار و در ۲۰۲۰ نیز به صد میلیارد دلار خواهد رسید.
آقای داووداوغلو در آستانه سفر اردوغان به تهران در مصاحبه با "تی آر تی" شبکه رادیو و تلویزیون دولتی این کشور، گفت که انتظار دارد ایران "در زمینه سوریه و درد و رنج‌هایی که مردم سوریه می‌کشند نیز موضعی حساس‌تر" داشته باشد.
ناخرسندی اسرائیل از نزدیکی ایران و ترکیه
اما دیدار نخست وزیر ترکیه از تهران به گفته‌ی مناشه امیر، کارشناس امور خاورمیانه، سبب نارضایتی اسرائیل شده است.
این کارشناس امور سیاسی مقیم اسرائیل می‌گوید که ایران و ترکیه در منطقه منافع استراتژیکی دارند و یک سلسله همکاری‌های امنیتی گسترده نیز بین دو کشور ایجاد شده است، در عین حال رقبای سرسختی هستند و اختلافات عمیقی در مسئله سوریه و "رهبری جهان اسلام" بین دو کشور وجود دارد.
مناشه امیر "عضویت ترکیه در ناتو و موافقت دولت ترکیه با استقرار رادارهای ناتو که هدفش ردیابی موشک‌های احتمالی حکومت ایران به سوی اروپا و اسرائیل است" را از جمله مسائل مورد اختلاف ترکیه و ایران می‌داند.
مناشه امیر، تحلیل‌گر مقیم اسرائیل"توافقنامه استراتژیک ایران و ترکیه خطر ندارد"
اما به باور کارشناسان مقیم ترکیه از جمله عارف کسگین، از مرکز تحقیقات استراتژیک این کشور، موضوع توافقنامه استراتژیک بین ایران و ترکیه تاثیری بر "توازن منطقه‌ای" نخواهد داشت.
کسگین مثال می‌آورد که ترکیه پیش از این با سوریه، آذربایجان و دیگر کشورها تفاهم‌نامه‌ی همکاری‌های استراتژیک امضا کرده است. وی اضافه می‌کند که ترکیه قصد دارد مناسبات خود با ایران را "در چارچوب نهادینه شده براساس اعتماد متقابل" ادامه دهد.
این کارشناس مقیم آنکارا در تحلیل سیاست و دیدگاه دولت ترکیه می‌گوید: «ترکیه بر این باور است که اگر مشکل هسته‌ای ایران با غرب حل شود، فصل جدیدی در مناسبات ایران ترکیه ایجاد خواهد شد و این مسئله می‌تواند در درگیری‌های شیعه و سنی در منطقه، در بحران سوریه و درگیری‌های عراق تاثیر مثبتی بگذارد.»
اما آقای کسگین می‌گوید با این دیدگاه دولتمردان ترکیه موافق نیست. وی در این رابطه توضیح می‌دهد که گرچه در برخی عرصه‌ها عادی شدن مناسبات ایران با غرب به نفع ترکیه است اما بهبود مناسبات غرب و ایران در بسیاری از مسائل به ضرر ترکیه تمام شده است.
عارف کسگین، کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیهتجربه تلخ سرمایه‌گذاران ترک در ایران
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول، در تحلیل سفر اردوغان به ایران در درجه اول به موضوع رشد تبادلات تجاری اشاره می‌کند: «با توجه به پتانسیل‌های دو کشور، ارتقای تبادلات تجاری تا سطحی که پیش‌بینی می‌شود در درازمدت امکان‌پذیراست اما این کار صداقت ایران را می‌طلبد. پیش از این ما شاهد لغو توافق‌نامه‌های همکاری بین شرکت‌های "ترکسل" و "تاو" در موضوع اپراتور تلفن همراه و فرودگاه بین‌المللی امام خمینی بودیم که باعث دلسردی سرمایه‌گذاران ترک شد و اکنون آنها بسیار احتیاط می‌کنند.»
این کارشناس مقیم استانبول به دویچه وله می‌گوید که شرکت‌های ترک به خصوص در زمینه عمران و ساختمان و انبوه‌سازی دارای چنان تجربه‌ای هستند که می‌توانند به طور کامل بازار ایران را پوشش دهند.
وی تاکید می‌کند: «ترک‌ها فقط در سال میلادی گذشته بیش از ۱۰ میلیارد دلار پروژه عمرانی را در کشور۶ میلیونی ترکمنستان بر عهده گرفته بودند. اما شفاف نبودن بازار ایران و بوروکراسی اداری موجود و همچنین فعالیت‌های اقتصادی نهادهای نظامی و شبه‌نظامی در ایران، باعث عدم تحقق چنین امری برای ترک‌ها در ایران می‌شود.»
رابطه اردوغان و روحانی
به گفته محمد صالح‌خاتم در سفر اردوغان به ایران موضوع اختلافات دو کشور بر سر سوریه هم مطرح خواهد شد. ایران از مواضع خود در مسئله سوریه عقب‌نشینی نخواهد کرد اما امکان "تلطیف دیدگاه‌های دو طرف" وجود دارد. ترکیه سعی می‌کند توجه ایران را به بعد انسانی قضیه در سوریه بکشد در حالی که برای ایران بعد استراتژیکی سوریه مهم است.
هم محمد صالح خاتم و هم عارف کسگین در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید کردند که ترکیه و ایران اراده جدی برای بهبود مناسبات خود دارند. آنها گفتند ترکیه به انرژی ایران نیاز دارد و ایران نیز در حال حاضر برای دور زدن تحریم‌ها به ترکیه احتیاج دارد. در نتیجه موضوع سوریه که موجب تنش میان آنها شده بود اکنون در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است.
به نظر هر دو کارشناس، افشای پرونده فساد مالی و دست داشتن ۳ ایرانی در این پرونده در ترکیه نیز به مناسبات تجاری دو کشور لطمه‌ای نزده و نخواهد زد.
عارف کسگین از مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه همچنین خاطرنشان می‌کند که رئیس جمهور ایران در سخنرانی خود در داووس خواستار تعمیق روابط با ترکیه شد و سفر اردغان اکنون فصل نوینی در مناسبات دو کشورهمسایه می‌گشاید. این کارشناس همچنین پیش‌بینی می‌کند که به دلیل دیدگاه‌های نزدیک رجب طیب اردوغان و حسن روحانی نسبت به بسیاری از مسائل سیاسی و منطقه‌ای، این احتمال هست که دوستی عمیقی میان دو رهبر پدید آید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر