از زمان امضای توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ در سال ۲۰۱۵، حدود ۲۰۰ پرواز از ایران به مقصد سوریه صورت گرفته و دستیابی به این آمار بر پایه گزارش‌های غیر محرمانه، برای همگان میسر است.
بنا بر گزارشی که روزنامه «د نشنال اینترست» در روز پنجشنبه ۱۴ ژوئیه منتشر کرد، تقریبا شبه حتمی است که این هواپیماهای تجاری، حامل نیرو و اسلحه به سوریه برای جلوگیری از فروپاشی نظام باشد است.

۲۰۰ هواپیما به سوی ایران

شرکت‌های هواپیمای دولتی ایران ایر و خصوصی ماهان ایر که نزدیک به سپاه پاسداران است، در راس شرکت‌هایی قرار دارند که اقدام به انتقال اسلحه و نیرو به سوریه کردند.
همراستا با همین عملیات نظامی مستند شده که به کمک هواپیماهای تجاری صورت گرفت، دو شرکت بوئینگ و ایرباس اخیرا انعقاد قراردادهایی به ارزش میلیاردها دلار برای فروش حدود ۲۰۰ هواپیما به ایران را اعلام کردند.
مشکل در این مساله در صورتی وجود دارد که ایران از ناوگان هواپیمایی تجاری خود برای انتقال اسلحه، مهات و نیروی برای هم‌پیمانان خود در منطقه از زمان تاسیس حزب‌الله لبنان از سوی سپاه پاسداران در اوایل دهه هشتاد قرن گذشته استفاده کند.
ایالات متحده آمریکا چند بار شرکت‌های ایران ایر و ماهان ایر را به خاطر انتقال اسلحه و مهمات برای نظام اسد، تحریم کرده است. یک گزارش درز رفته اطلاعاتی هم در سال ۲۰۱۲، انگشت اتهام را به سمت دو شرکت در خصوص «انقتال ابزارهای مخابراتی، اسلحخ سبک و اسلحه استراتژیک پیشرفته» نشانه رفته بود.
اکنون هم به نظر نمی‌رسد این فعالیت‌ها متوقف شده باشد. با این وجود، فروش هواپیماهای تجاری به ایران، مساله‌ای پیچیده به نظر می‌آید به ویژه این‌که تهران از شرکت‌های هواپیمایی محلی در حمایت از سازمان‌های تحت تحریم همچون سپاه پاسداران و همچنین کمک به طرف‌های خارجی تحت تحریم همچون نظام اسد و حزب‌الله، استفاده می‌کند.
این شرکت‌ها در عین حال اقدام به جابجایی مسافر و کالا می‌کنند. شرکت ایران ایر اخیرا جغرافیای پرواز‌های خود را توسعه داده تا به غرب اروپا برسد. ماهان ایر نیز به همین صورت؛ با وجود تحت تحریم بودنش به خاطر حمایت از سپاه قدس، شاخه برون مرزی سپاه پاسداران، اما محدوده پروازهای بین‌المللی خود را در سال ۲۰۱۵ توسعه داد.

فروش هواپیماهای آمریکایی به ایران

به دلیل دو دهه تحریم پیاپی، پروازهای ایران، در میان کم امنیت‌ترین پروازهای جهان هستند. در همین حال، برخی مدعی هستند که ایالات متحده، به شکلی صریح با فروش هواپیماهای تجاری به ایران به صورت تدریجی در چارچوپ توافق هسته‌ای، موافقت کرده است.
با این وجود، تهران تنها به افزایش حمایت خود از نظام اسد اقدام کرد. همچنین پروازهایش به سوریه از زمان امضای توافق هسته‌ای، افزایش یافت. به نظر نمی‌رسد که این پروازها، اقدام به جابجایی مسافران غیر نظامی و کالاهای غیر نظامی به سوریه کرده باشند؛ به ویژه پس از آن‌که دولت ایران پس از به گروگان گرفتن شماری از ایرانی‌ها به عنوان گروگان دو سوریه در سال ۲۰۱۲، سفرهای زیارتی شهروندان خود را به این کشور متوقف کرد.
افزایش شمار پروازها هواپیماهای ایرانی به سوریه، با افزایش شدت درگیری و افزایش شمار نیروهای ایرانی در این کشور همزمان شده است؛ مساله‌ای که به هیچ وجه نمی‌تواند تصادفی باشد.
در همین حال جان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا تاکید کرد که اجازه فروش هواپیماهای تجاری به ایران داده نشده است و به ویژه در صورت ادامه فعالیت‌های ایران که این کشور را در چارچوب تحریم‌های آمریکا قرار داده بود، این وضعیت ادامه خواهد داشت.
مجلس سنا و کاخ سفید آمریکا هم در حال ارزیابی فروش‌های شرکت هواپیما سازی بوئینگ به یاران هستند. در این ارزیابی، به طور حتم آن‌ها حقیقت محموله‌های مرتبط با سپاه قدس و سپاه پاسداران را مد نظر قرار خواهند داد. چه بسا این مساله دولت آمریکا را به وضع تحریم‌هایی جدید علیه ایران و بازنگری در بودجه بوئینگ روانه کند.
از نظر تشکیک کنندگان در توافق هسته‌ای، یکی از مهمرین مسائل موجود در این توافقنامه که از نظر آن‌ها مثبت است این است که ایالات متحده به وضوح اجازه اعمال تحریم‌های جدید علیه سازمان‌هایی را دارد که در تروریسم و نقض حقوق بشر در سوریه دست دارند.
شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر و ماهان ایر هم، به جمهوری اسلامی در راه دست‌یابی به هدفش در حفاظت از نظام اسد کمک می‌کنند و بدین صورت، تحریم‌های اعمال شده علیه اسد را نقض می‌کنند.