آیا آیت الله خمینی نقشی در سر به نیست کردن امام موسی صدر داشت؟
شاه خواهان بازگشت صدر به ایران برای نقش بر آب کردن آرزوی‌های خمینی بود
بر کسی پوشیده نیست که جهان در نیمه دوم دهه 70 میلادی شاهد آدم‌ربایی و ترور سیاسی بود، موسی صدر روحانی شیعه بسیار برجسته لبنانی ایرانی تبار که پیش از آیت الله خمینی لقب امام را حمل کرد در چنین فضای آکنده از هرج و مرج در پایان سفرش به لیبی ناپدید شد.
علیرغم همه تحقیقات جنایی رسمی و غیر رسمی، پژوهش‌های خبرنگاران و فرضیه‌های سیاستمداران، اما تا کنون کسی پاسخ قانع کننده‌ای درباره سرنوشت موسی صدر که از خانواده مذهبی سرشناسی در ایران و عراق است و 20 سال آخر عمرش را در لبنان به سر برد و شیعیان این کشور را رهبری کرد در اختیار ندارد.
بسیاری‌ها دستگاه اطلاعاتی معمر قذافی رهبر سابق لیبی را که از چهره جوان انقلابی دهه هفتاد میلادی بود متهم به ربودن موسی صدر و کشتن او کردند، در حالی که انگیزه قذافی برای دست زدن به چنین اقدامی کاملا گنگ و مبهم است.
اما به زودی کتابی درباره سرنگونی محمد رضا پهلوی آخرین پادشاه ایران در سال 1979 منتشر خواهد شد که به روشن کردن سرنوشت موسی صدر کمک خواهد کرد و برخی نقطه‌های تاریک در این حادثه را زیر پرتو گمانه‌زنی های دوباره خواهد برد.
به گزارش روزنامه آمریکایی "نیویورک تایمز" این کتاب این نظریه را مطرح می‌کند که چه بسا روحانیون ایرانی که به سرکردگی آیت الله روح الله خمینی شاه را سرنگون کردند، سید موسی صدر را رقیبی سترگ و نیرومند برای خود ارزیابی کردند.
این کتاب که "سرنگونی آسمان: پهلوی‌ها و آخرین روزهای امپراتوری ایران" نام گرفته، نگارش و پژوهش آندرو کوپر است. نویسنده به این اکتفا نکرده که شاه و موسی صدر علیرغم تضاد ظاهریشان با یکدیگر تماس محرمانه داشتند، وی تاکید می‌کند که چه بسا محمد رضا شاه چند ماه پیش از پیروزی انقلاب خواهان بازگشت موسی صدر به ایران به منظور نقش بر آب کردن آرزوی‌های خمینی بود.
بی اعتمادی عمیق بین صدر و خمینی
این کتاب برهانی دال بر سوء ظن شدید و بی اعتمادی عمیق میان موسی صدر و روح الله خمینی ارایه می‌دهد و می‌گوید که امام صدر آیت الله خمینی را دیوانه‌ای خطرناک می‌دانست، نویسنده همکاری دوستانه ظاهری بین آن دو علیرغم روابط خانوادگی میانشان را نفی می‌کند و تاکید می‌کند که صدر به شاه گفته بود که به خمینی اعتمادی ندارد.پروفسور آندرو کوپر مؤلف کتاب و استاد دانشگاه کلمبیا می‌گوید:" آنچنانکه در این کتاب آمده تاکنون پنداشته می‌شد که موسی صدر حامی خمینی و مخالف شاه بود اما این کتاب چنین روایتی را رد می‌کند."
به گزارش روزنامه "نیویورک تایمز" نویسنده کتاب که متخصص در امور خاورمیانه است و پیشتر کتاب "پادشاهان نفت" را در سال 2012 درباره پیشرفت و تحول کشورهای عربی خلیج تالیف کرده، سه سال گذشته را در بحث برای نگارش کتاب "سرنگونی آسمان" گذرانده که قرار است در ژوئیه آینده توسط انتشارات "Henry Holt and Company" توزیع شود.
به گفته کوپر " شاه آماده گفت‌وگو با موسی صدر بود. به عقیده من صدر امید بزرگ همزیستی مشترک تشیع و تجدد در ایران بود . سر به نیست کردن او این دیالوگ را ناکام گذاشت و راه را برای جریان مسلح شیعه در ایران باز کرد".
با اینکه کتاب پیشتر به زندگی شاه به عنوان موضوع اصلی پرداخته که در سال 1980 در مصر درگذشت اما داستان موسی صدر که برای شیعیان لبنان شهید به شمار می‌آید، بسیار جالب توجه است. جنبش امل که موسی صدر آن را در سال 1975 در بحبوحه جنگ داخلی لبنان برای دفاع از منافع شیعیان لبنان تاسیس کرد، همچنان به عنوان یک نیروی سیاسی فعال در لبنان حضور دارد.
نظریه رایج این است که امام صدر و همکارانش به دستور سرهنگ قذافی که آنها را به طرابلس دعوت کرده بود، ربوده و کشته شدند. این نظریه در ادامه چنین گمانه‌زنی می‌کند که چه بسا قذافی که گروه‌های مسلح را حمایت مالی می‌کرد بر وفق مراد یاسر عرفات عمل می‌کرد، زیرا عرفات رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین نسبت به مخالفت موسی صدر با پایگاه‌های شبه‌نظامیان مسلح فلسطینی در مرز مشترک لبنان و اسرائیل مخالف بود.
اما نظریه‌های دیگری می‌گویند که کمک‌های مالی قذافی به جنبش امل ناپدیده شده بود و یا اینکه سوریه نفوذ موسی صدر در لبنان را سد راه جاه‌طلبی‌های خود در این کشور می‌دید، و یا اینکه موسی صدر در کشمکش داخلی لبنانی شیعی در جبهه طرف بازنده قرار داشت.
ادعای قتل صدر بوسیله مزدوران شاه
سرهنگ قذافی اصرار داشت که موسی صدر و همراهنشان از لیبی به ایتالیا رفتند اما تحقیقات ایتالیا این ادعا را نفی کرد.جدای از این همه گمانه‌زنی، این که کدام طرف مسئول ناپدید شدن موسی صدر است و دلایل انجام این کار چیست، همچنان در صدر توجه باقی مانده است. در سال 2011، همزمان با فروپاشی حکومت معمر قذافی برخی پیش‌بینی کردند که صدر هنوز زنده است و از سی سال پیش در یک زندان مخفی در لیبی به سر می‌برد.
ماه گذشته به دنبال بازداشت هنیبال پسر قذافی در لبنان و بازجویی از او توسط دستگاه قضایی این کشور، درباره معمای موسی صدر و مساله سرنوشت امام ناپدید شده بر سر زبان‌ها افتاد.
در حالی که رهبران ایران این کتاب را تاریخی انحرافی می‌دانند، اما دانشمندان و سیاستمدارنی در خاورمیانه، وجود همکاری مخفیانه میان صدر و شاه برایشان کاملا قابل درک است.
"نقش ایران در ناپدید کردن موسی صدر"
اگستس ریچارد نورتن، استاد دانشگاه بوستن و ناظر سازمان ملل متحد در لبنان از سال 1980 تا 1987، می‌گوید "حرف‌هایی درباره نقش ایرانی‌ها در ناپدید کردن موسی صدر شنیده‌ام"، وی که کتابی به نام "امل و شیعه: مبارزه برای روح لبنان" درباره جنبش امل نگاشته، می‌افزاید:" صدر با شاه دوست بود و بدون شک از او کمک مالی دریافت می‌کرد".کوپر می‌گوید که کتابش اطلاعاتی را درباره تماس میان صدر و شاه ارایه می‌دهد که پیش از این در دسترس نبوده از جمله این اطلاعات هشدارهای صدر درباره سخنرانی‌های تخریبی آیت الله خمینی از تبعیدگاهش و نیز پیشنهاد صدر به شاه در تابستان 1987 یعنی چند هفته پیش از پنهان شدن امام موسی صدر برای مهار کردن خمینی نام می‌برد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر