آیا ضرب‌الاجل ۵۰ روزه ترامپ بر رفتار پوتین در جنگ اوکراین اثر خواهد گذاشت؟
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، هفته گذشته با اعلام برنامه‌هایی برای ارسال تسلیحات به کی‌یف از طریق اروپا و تهدید به اعمال «تعرفه‌های بسیار شدید» علیه روسیه، پیامی هشدارآمیز به کرملین فرستاد.
او تأکید کرد اگر ظرف ۵۰ روز توافقی در مورد جنگ اوکراین حاصل نشود، واشینگتن این تعرفه‌ها را اجرا خواهد کرد.
ترامپ مشخص نکرد که آیا صرفاً آتش‌بس کفایت می‌کند یا رسیدن به یک توافق صلح جامع هم لازم است. با این حال، بسیاری از تحلیل‌گران تحقق این ضر‌الاجل را بعید می‌دانند. دلایل این بدبینی، بیش از هر چیز به اهداف سرزمینی مسکو بازمی‌گردد.
اهداف منطقه‌ای
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، اهدافی فراتر از تصرف بخشی از اوکراین دارد. او آشکارا خواستار تسلط بر کل این کشور، تضعیف ناتو و غرب، و بازگرداندن نوعی نفوذ دوران شوروی بر بخش‌هایی از اروپا است.
با این حال، هدف فوری‌تر روسیه در حال حاضر تثبیت دستاوردهای سرزمینی است. روسیه حدود ۲۰ درصد از خاک اوکراین را در اشغال دارد. علاوه بر شبه‌جزیره کریمه که از سال ۲۰۱۴ تحت کنترل روسیه است، پوتین مدعی مالکیت استان‌های دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون در اوکراین شده؛ حتی بخش‌هایی که نیروهایش در آن حضور ندارند.
مسکو اعلام کرده است که عقب‌نشینی کامل نیروهای اوکراینی از این چهار استان، پیش‌شرط هرگونه توافق صلح است؛ درخواستی که کی‌یف آن را «غیرقابل‌پذیرش» می‌داند.
گرچه برخی تحلیل‌گران می‌گویند پوتین ممکن است بتواند بدون فشار داخلی زیاد با حفظ مناطق تحت اشغال کنونی به توافق برسد، اما هیچ نشانه‌ای از عقب‌نشینی یا انعطاف از سوی او دیده نشده است.
روسیه نه‌تنها در ظاهر بر مواضعش پافشاری می‌کند بلکه در میدان نیز تلاش دارد آن‌ها را محقق کند. تمرکز ویژه‌ای بر پیشروی در استان دونتسک و به‌ویژه شهر ویران‌شدۀ «پُکروفسک» دارد.
در واکنش اولیه به اظهارات ترامپ، «کنستانتین کوساچُف» نماینده وابسته به کرملین در تلگرام نوشت: «در ۵۰ روز می‌توان تغییرات زیادی در میدان نبرد ایجاد کرد.»
تحلیل‌گران می‌گویند ممکن است روسیه در هفته‌های آینده حملات خود را شدت بخشد؛ نه‌تنها در استان‌های مورد ادعای خود بلکه در مناطق دیگر مانند خارکیف و سومی در شمال دونتسک.
پوتین در ماه ژوئن تهدیدی ضمنی مبنی بر تلاش برای تصرف شهر سومی مطرح کرده بود.
این تحولات در حالی است که غرب همچنان نسبت به آیندۀ جنگ تردید دارد و در انتظار روشن‌تر شدن سیاست‌های احتمالی ترامپ در صورت پیروزی‌اش در انتخابات آینده است.
«اولتیماتوم‌ها غیرقابل‌قبول است»
با وجود تهدید صریح دونالد ترامپ مبنی بر اعمال تعرفه‌های شدید علیه روسیه در صورت عدم دستیابی به توافقی در مورد جنگ اوکراین تا ۵۰ روز آینده، تحلیل‌گران تأکید می‌کنند که تغییرات چشمگیر در میدان نبرد در این مدت بعید است؛ چرا که پیشروی‌های روسیه طی دو سال گذشته با تلفات سنگینی همراه بوده و شمار کشته‌ها و زخمی‌ها به حدود یک میلیون نفر رسیده است.
گرچه روسیه نمی‌تواند تا ماه سپتامبر باقی‌ماندۀ مناطق استان‌های زاپوریژیا و خرسون – از جمله مراکز این استان‌ها – را تصرف کند، اما همین ناکامی می‌تواند انگیزۀ پوتین را برای ثبت نمادین مالکیت این مناطق در توافق احتمالی صلح تقویت کند.
«دمیتری گودکوف» نماینده سابق اپوزیسیون در پارلمان روسیه، به کانال تلویزیونی کارنت‌تایم گفت: «برای من روشن است که پوتین به هیچ‌وجه خواهان آتش‌بس نیست، دست‌کم تا زمانی که کنترل کامل بر تمام مناطقی که در قانون اساسی جدید روسیه به‌عنوان خاک روسیه تعریف شده‌اند به‌دست نیاورد. این در اصل به معنای تسلیم اوکراین است.»
ترامپ از زمان روی کار آمدن در شش ماه پیش، به تلاش برای پایان دادن به جنگ اوکراین اقدام کرد. او پیش‌تر مدعی شده بود که می‌تواند در عرض یک یا دو روز به این جنگ خاتمه دهد. اما در هفته‌های اخیر، لحن ترامپ نسبت به پوتین تندتر شده و برای نخستین‌بار، با تعیین ضرب‌الاجلی ۵۰ روزه، نوعی اولتیماتوم علنی به کرملین داد.
این نوع فشار از سوی ترامپ در تضاد با خواستۀ دیرینۀ پوتین است مبنی بر اینکه سایر کشورها باید روسیه را یک قدرت برابر تلقی کنند.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه که مسئول روابط با آمریکا است، در تاریخ ۱۵ ژوئیه گفت: «هرگونه تلاش برای تحمیل خواسته، به‌ویژه به شکل اولتیماتوم، برای ما غیرقابل‌قبول است.»
او افزود: «اگر نتوانیم اهداف‌مان را از راه دیپلماسی محقق کنیم، جنگ ادامه خواهد یافت. این موضع غیرقابل تغییر ما است.» این اظهارات را می‌توان صریح‌ترین پاسخ رسمی روسیه به ضرب‌الاجل ترامپ دانست.
بازی مقصر‌سازی
در کرملین، برخی امید دارند که روی‌گردانی اخیر ترامپ از پوتین موقتی باشد و اگر تا سپتامبر توافقی حاصل نشود، او بخشی از مسئولیت را متوجه کی‌یف کند.
تاتیانا استانوفایا، تحلیل‌گر ارشد مرکز کارنگی اوراسیا، در شبکۀ ایکس نوشت که برخی در روسیه موضع فعلی ترامپ را گذرا و ابزاری برای آزمودن میزان تأثیر فشار بر پوتین می‌دانند.
او نوشت: «اگر روشن شود این فشارها بی‌نتیجه است – که به‌زودی انتظار می‌رود چنین باشد – ترامپ احتمالاً به مسیر دیپلماتیک بازمی‌گردد و حتی ممکن است بر کی‌یف برای مصالحه فشار بیاورد.»
با وجود همۀ این هشدارها، سکوت پوتین در برابر تهدیدهای ترامپ ادامه دارد و به نظر می‌رسد دو طرف، حداقل در حال حاضر، به‌دور از مسیر دیپلماسی به بازی قدرت ادامه می‌دهند
در ادامه مواضع اخیر خود، دونالد ترامپ نه‌تنها روسیه، بلکه اوکراین را نیز در مرکز فشارهای خود قرار داده است. در سخنرانی ۱۴ ژوئیه، او گفت امیدوار است که فشار برای دستیابی به توافق ظرف ۵۰ روز، «بر اوکراین نیز تأثیر بگذارد» و افزود: «ما می‌خواهیم مطمئن شویم که اوکراین کار درست را انجام می‌دهد... شاید ناگهان احساس قدرت کنند و نخواهند توافق کنند – این وضعیت بسیار دشواری است.»
«برای اجرای واقعی آماده نیست»
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که تهدید ترامپ به اعمال تحریم‌ها، از جمله تعرفه بر واردات نفت از روسیه، بعید است ولادیمیر پوتین را به صلح نزدیک کند.
دانیل فرید، معمار تحریم‌های آمریکا علیه روسیه در سال ۲۰۱۴، در پادکست Just Security گفت: «اعلامیه ترامپ از لحاظ نیت برای ضربه اقتصادی به روسیه قابل‌تحسین است، اما هنوز در جزئیات، برای اجرا آماده نیست.»
علاوه بر این، مشخص نیست این تحریم‌ها در صورت اجرا تا چه حد مؤثر خواهند بود. به‌ویژه اینکه چین و هند – بزرگ‌ترین خریداران انرژی روسیه – بعید است در ۵۰ روز آینده برای پایان جنگ به پوتین فشار بیاورند. مایکل مک‌فال، سفیر سابق آمریکا در روسیه، این نگاه را «خام و خوش‌بینانه» توصیف کرد.
دلیل دوم برای بی‌اثر بودن این تهدیدات، مقاومت قبلی کرملین در برابر تحریم‌های غرب است. مسکو این تاب‌آوری را نشانه افتخار خود دانسته و در چارچوب روایتی ارائه می‌کند که روسیه را قربانی یک جنگ دفاعی علیه غرب معرفی می‌کند، و مدعی موفقیت در آن است. در چنین فضایی، عقب‌نشینی در برابر تهدیدهای ترامپ، چیزی نیست که پوتین به‌راحتی بپذیرد، مگر در شرایط بسیار اضطراری.
«دو احتمال بزرگ»
ترامپ همچنین وعده داده متحدان ناتو برای اوکراین تسلیحات بیشتری مانند سامانه‌های دفاع هوایی پاتریوت خریداری کرده یا از انبارهای خود ارسال کنند. فرید تأکید کرد: «اگر این وعده‌ها در زمینه سلاح و تحریم‌های اقتصادی واضح، شفاف و اجرا شوند، می‌توانند به‌طور اساسی شرایط جنگ و مسیر صلح را تغییر دهند.»
او دو شرط کلیدی را مطرح کرد:
- تداوم جریان ارسال سلاح به اوکراین
- شفاف‌سازی گزینه‌های سیاستی برای ضربه اقتصادی به روسیه
او افزود: «اگر پوتین بفهمد امیدش به شکست رهبری آمریکا و رها شدن اوکراین از سوی واشنگتن بی‌اساس بوده، ممکن است مجبور به توافق شود.»
با این حال، بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند چنین شرایطی در آیندۀ نزدیک محقق نخواهد شد. مارک گالیوتی، کارشناس مسائل روسیه، گفت: «برای نشاندن پوتین پای میز مذاکره، ایالات متحده باید قدرت بیشتری از خود نشان دهد.»
تاتیانا استانوفایا نیز در یادداشتی نوشت: «پوتین هیچ‌کدام از تحولات اخیر را دلیل تغییر در راهبردش نمی‌داند. او همچنان بر تسلیم کی‌یف از طریق فشار حداکثری اصرار دارد.»
الکساندر گابویف، مدیر مرکز اوراسیا در کارنگی، نیز در ۱۴ ژوئیه در ایکس نوشت: «پوتین به‌شدت باور دارد که زمان به نفع اوست. به همین دلیل به توافقی که شرایطش را خودش تعیین نکرده باشد، علاقه ندارد.»
با وجود تهدیدها و وعده‌ها، چشم‌انداز رسیدن به توافق در ۵۰ روز آینده همچنان بسیار مبهم و ضعیف به نظر می‌رسد؛ جنگی که همچنان بیشتر بر صحنۀ نبرد و ارادۀ کرملین متمرکز است تا فشار خارجی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر