"حبس در تبعید" مجازاتی که اساسا در قانون وجود ندارد
مرگ مادر و همسر پیمان عارفی زندانی سیاسی که با حکم "حبس در تبعید" بناست
۱۵ سال را در زندان مسجد سلیمان بگذراند، نگاه‌ها را متوجه حکمی کرده که
اکنون حقوقدانان می‌گویند اصلا در قانون مجازات اسلامی وجود ندارد.
هفته گذشته مادر و همسر یک زندانی سیاسی تبعیدی در راه بازگشت از ملاقات با
او در اثر تصادف رانندگی جان باختند. زیبا (زینب) صادق‌زاده و ناهید
رحمانی همسر و مادر پیمان (امیررضا) عارفی سه سال پیاپی مسافت ۸۰۰ کیلومتری
بین تهران تا مسجد سلیمان را طی می‌کردند تا همسر و فرزندشان را ملاقات
کنند.
پیمان عارفی چند ماه قبل از انتخابات جنجالی سال ۸۸ در فروردین ماه آن سال به اتهام عضویت در انجمن پادشاهی ایران به همراه همسرش دستگیر شد. همسر او زیبا صادق‌زاده، مرداد ماه‌‌همان سال آزاد شد اما پیمان به اتهام محاربه ابتدا به اعدام محکوم شد. حکم او در دادگاه تجدیدنظر به ۱۵ سال "حبس در تبعید" تغییر پیدا کرد.
از سال ۱۳۸۹ تا به امروز پیمان عارفی در زندان مسجد سلیمان است و همسر و مادر او هرماه برای دیدار او ناچار بودند فاصله بین تهران تا مسجد سلیمان را طی کنند.
"حبس در تبعید" اما چگونه مجازاتی است؟ مهناز پراکند حقوقدان مقیم نروژ در مقاله‌ای که به همین مناسبت انتشار داده تصریح کرده که اساسا چنین مجازاتی در قانون مجازات اسلامی وجود ندارد.
وی با برشمردن انواع مجازات‌ها توضیح داده که مجازات یا شامل زندان و حبس است و یا نفی بلد و‌‌همان تبعید که طبق تعریفی که در قانون از آن شده به معنای دور کردن محکوم از محل اقامت خود و یا مجبور کردن او به اقامت در محلی دیگر است و نه زندانی کردن او. گذشته از این، تبعید تنها برای جرم محاربه و در کنار سه مجازات دیگر پیش‌بینی شده است.
زیبا (زینب) صادق‌زاده، همسر و ناهید رحمانی، مادر پیمان عارفی
خانم پراکند سپس درباره مجازات تبعید این‌چنین توضیح داده است:
«اقامت اجباری در محل معین یا‌‌همان تبعید، هیچ سنخیتی از نظر معنا و مفهوم
واژه با "حبس در زندان" ندارد. و به فرض اینکه کسی محکوم به اقامت در محل
معینی شده باشد، همانند فرد تبعیدی می‌تواند آزادانه به همراه خانواده خود
به محل تعیین شده کوچ کرده و همراه با آن‌ها و در کنار خانواده خود روزگار
بگذراند.»
قانون‌گذار همچنین برای اطمینان از بودن محکوم در محل تعیین شده در دوره زمانی معین، او را مکلف کرده که در آن دوران خود را به نیروی انتظامی محل معرفی کند.
مهناز پراکند به نوع دیگری از تبعید که در قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده اشاره می‌کند که در گروه مجازات‌های بازدارنده یا تبعی است و نه اصلی. در این‌گونه مجازات‌ها، محکوم بعد از تحمل مجازات اصلی مجبور به تحمل مجازات تبعی می‌شود.
خانم پراکند توضیح می‌دهد: «مثلا اگر شخصی به حبس محکوم شود و قاضی تشخیص دهد که مجازات حبس برای تنبیه او کافی نیست، طبق شرایط قانونی می‌تواند از مجازات‌های تبعی نیز استفاده کند، مثل اجبار به اقامت در محل معین.»
در این‌گونه موارد نیز فرد محکوم پس از گذراندن دوران حبس، می‌تواند به همراه خانواده خود به محلی که از سوی دادگاه برای او تعیین شده برود و برای مدت محدودی در آنجا ولی نه در زندان، بلکه در یک خانه معمولی زندگی کند.
بنابراین در قانون مجازات اسلامی برای هیچ جرمی مجازات "حبس در تبعید" پیش‌بینی نشده و این نوع حکم در حقیقت یک مجازات مضاعف است که محکوم مجبور به تحمل آن است.
خلاف قانونی مضاعف
گذشته از غیر قانونی بودن حکم "حبس در تبعید"، فرستادن زندانی به محلی غیر از محل زندگی‌اش از منظر دیگری نیز خلاف قانون است.
مهناز پراکند در این باره می‌گوید: «طبق قانون اجرای احکام کیفری، اجرای حکم با حوزه دادگاهی است که رای به محکومیت داده است. بنابراین کسی که محکوم به حبس می‌شود باید در محل وقوع یا کشف جرم و یا محل محاکمه و صدور حکم، دوران حبس را تحمل کند. در صورتی که فردی در محلی دور از محل اقامت خود دستگیر و محاکمه شود، باید برای تحمل حبس به نزدیک‌ترین زندان محل اقامتش معرفی شود تا خانواده او در فشار قرار نگیرند.»
بر اساس این قانون، نه تنها زندانیانی که با حکم حبس در تبعید به ایذه و اهواز و مسجد سلیمان فرستاده شدند، بلکه زندانیانی که با حکم معمولی حبس به زندانی غیر از محل دادگاه‌شان فرستاده شده‌اند نیز مشمول عملی غیرقانونی قرار گرفته‌اند.
از جمله این زندانیان می‌توان به بهمن احمدی امویی، مسعود باستانی، کیوان صمیمی و مجید توکلی اشاره کرد که همگی در تهران دستگیر و محاکمه شدند و محل زندگی‌شان نیز همین شهر است اما حکم‌شان را در زندان رجایی شهر کرج می‌گذرانند.
بیش از ۵۰ زندانی محکوم به تحمل مجازاتی غیرقانونی
در مجازات غیرقانونی "حبس در تبعید" علاوه بر زندانی، خانواده او نیز مجازات می‌شوند چرا که هربار برای ملاقات با زندانی‌شان ناچارند مسافت میان شهر محل اقامت خود تا محل حبس فرزندشان را طی کنند.
در حال حاضر بیش از ۵۰ زندانی سیاسی و عقیدتی در محلی غیر از اقامتگاه‌شان زندانی هستند. مسیح علی‌نژاد فهرستی از این زندانیان همراه با شهر محل تبعیدشان تهیه کرده است.
از جمله این زندانیان می‌توان به نام‌های زیر اشاره کرد: مجید دری، ضیا نبوی، ایوب پرکار و ابوالفضل عابدینی تبعید شده به اهواز. سعید متین‌پور و حسین رونقی ملکی که اولی در زنجان و دومی در ملکان آذربایجان دستگیر و محاکمه شدند اما هردو در زندان اوین تهران هستند.
همچنین هشت زندانی بهایی که در شیراز و اصفهان دستگیر شده‌اند اما محکومیت‌شان را در زندان رجایی‌شهر کرج می‌گذرانند.
حداقل ۱۸ زندانی عرب خوزستان نیز در حال حاضر در زندان‌های اقلید، اراک، کرمان، یزد، رشت، ساری، شیراز، گرگان، همدان و رجایی‌شهر کرج در حال گذراندن دوران حبس‌شان هستند.
پیمان عارفی چند ماه قبل از انتخابات جنجالی سال ۸۸ در فروردین ماه آن سال به اتهام عضویت در انجمن پادشاهی ایران به همراه همسرش دستگیر شد. همسر او زیبا صادق‌زاده، مرداد ماه‌‌همان سال آزاد شد اما پیمان به اتهام محاربه ابتدا به اعدام محکوم شد. حکم او در دادگاه تجدیدنظر به ۱۵ سال "حبس در تبعید" تغییر پیدا کرد.
از سال ۱۳۸۹ تا به امروز پیمان عارفی در زندان مسجد سلیمان است و همسر و مادر او هرماه برای دیدار او ناچار بودند فاصله بین تهران تا مسجد سلیمان را طی کنند.
"حبس در تبعید" اما چگونه مجازاتی است؟ مهناز پراکند حقوقدان مقیم نروژ در مقاله‌ای که به همین مناسبت انتشار داده تصریح کرده که اساسا چنین مجازاتی در قانون مجازات اسلامی وجود ندارد.
وی با برشمردن انواع مجازات‌ها توضیح داده که مجازات یا شامل زندان و حبس است و یا نفی بلد و‌‌همان تبعید که طبق تعریفی که در قانون از آن شده به معنای دور کردن محکوم از محل اقامت خود و یا مجبور کردن او به اقامت در محلی دیگر است و نه زندانی کردن او. گذشته از این، تبعید تنها برای جرم محاربه و در کنار سه مجازات دیگر پیش‌بینی شده است.
زیبا (زینب) صادق‌زاده، همسر و ناهید رحمانی، مادر پیمان عارفیقانونگذار همچنین برای اطمینان از بودن محکوم در محل تعیین شده در دوره زمانی معین، او را مکلف کرده که در آن دوران خود را به نیروی انتظامی محل معرفی کند.
مهناز پراکند به نوع دیگری از تبعید که در قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده اشاره می‌کند که در گروه مجازات‌های بازدارنده یا تبعی است و نه اصلی. در این‌گونه مجازات‌ها، محکوم بعد از تحمل مجازات اصلی مجبور به تحمل مجازات تبعی می‌شود.
خانم پراکند توضیح می‌دهد: «مثلا اگر شخصی به حبس محکوم شود و قاضی تشخیص دهد که مجازات حبس برای تنبیه او کافی نیست، طبق شرایط قانونی می‌تواند از مجازات‌های تبعی نیز استفاده کند، مثل اجبار به اقامت در محل معین.»
در این‌گونه موارد نیز فرد محکوم پس از گذراندن دوران حبس، می‌تواند به همراه خانواده خود به محلی که از سوی دادگاه برای او تعیین شده برود و برای مدت محدودی در آنجا ولی نه در زندان، بلکه در یک خانه معمولی زندگی کند.
بنابراین در قانون مجازات اسلامی برای هیچ جرمی مجازات "حبس در تبعید" پیش‌بینی نشده و این نوع حکم در حقیقت یک مجازات مضاعف است که محکوم مجبور به تحمل آن است.
خلاف قانونی مضاعف
گذشته از غیر قانونی بودن حکم "حبس در تبعید"، فرستادن زندانی به محلی غیر از محل زندگی‌اش از منظر دیگری نیز خلاف قانون است.
مهناز پراکند در این باره می‌گوید: «طبق قانون اجرای احکام کیفری، اجرای حکم با حوزه دادگاهی است که رای به محکومیت داده است. بنابراین کسی که محکوم به حبس می‌شود باید در محل وقوع یا کشف جرم و یا محل محاکمه و صدور حکم، دوران حبس را تحمل کند. در صورتی که فردی در محلی دور از محل اقامت خود دستگیر و محاکمه شود، باید برای تحمل حبس به نزدیک‌ترین زندان محل اقامتش معرفی شود تا خانواده او در فشار قرار نگیرند.»
بر اساس این قانون، نه تنها زندانیانی که با حکم حبس در تبعید به ایذه و اهواز و مسجد سلیمان فرستاده شدند، بلکه زندانیانی که با حکم معمولی حبس به زندانی غیر از محل دادگاه‌شان فرستاده شده‌اند نیز مشمول عملی غیرقانونی قرار گرفته‌اند.
از جمله این زندانیان می‌توان به بهمن احمدی امویی، مسعود باستانی، کیوان صمیمی و مجید توکلی اشاره کرد که همگی در تهران دستگیر و محاکمه شدند و محل زندگی‌شان نیز همین شهر است اما حکم‌شان را در زندان رجایی شهر کرج می‌گذرانند.
بیش از ۵۰ زندانی محکوم به تحمل مجازاتی غیرقانونی
در مجازات غیرقانونی "حبس در تبعید" علاوه بر زندانی، خانواده او نیز مجازات می‌شوند چرا که هربار برای ملاقات با زندانی‌شان ناچارند مسافت میان شهر محل اقامت خود تا محل حبس فرزندشان را طی کنند.
در حال حاضر بیش از ۵۰ زندانی سیاسی و عقیدتی در محلی غیر از اقامتگاه‌شان زندانی هستند. مسیح علی‌نژاد فهرستی از این زندانیان همراه با شهر محل تبعیدشان تهیه کرده است.
از جمله این زندانیان می‌توان به نام‌های زیر اشاره کرد: مجید دری، ضیا نبوی، ایوب پرکار و ابوالفضل عابدینی تبعید شده به اهواز. سعید متین‌پور و حسین رونقی ملکی که اولی در زنجان و دومی در ملکان آذربایجان دستگیر و محاکمه شدند اما هردو در زندان اوین تهران هستند.
همچنین هشت زندانی بهایی که در شیراز و اصفهان دستگیر شده‌اند اما محکومیت‌شان را در زندان رجایی‌شهر کرج می‌گذرانند.
حداقل ۱۸ زندانی عرب خوزستان نیز در حال حاضر در زندان‌های اقلید، اراک، کرمان، یزد، رشت، ساری، شیراز، گرگان، همدان و رجایی‌شهر کرج در حال گذراندن دوران حبس‌شان هستند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر